پیر خرابات

دریافتی از غزلهای حضرت لسان الغیب حافظ شیرازی

پیر خرابات

دریافتی از غزلهای حضرت لسان الغیب حافظ شیرازی

غزل 23

خیال روی تو در هر طریق همره ماست


نسیم موی تو پیوند جان آگه ماست


یاد معشوق مهمترین قدم در عشق است که جرعه جرعه محبت او را در جام عاشق میریزد.



به رغم مدعیانی که منع عشق کنند


جمال چهره تو حجت موجه ماست


جمال زیبای تو به قدری گویا و زیبا است که هر کس ما را از این راه منع کند یعنی او را نمیبیند.



ببین که سیب زنخدان تو چه می​گوید


هزار یوسف مصری فتاده در چه ماست


منظور از چه ما چاه زنخدان (گودی بین چانه و لب) تو است که هزار یوسف مصری برای رسیدن به سیب چانه ات به درون آن افتاده اند


در جای دیگر حافظ میگوید:


مبین به سیب زنخدان که چاه در راه است
کـجا همی‌روی ای دل بدین شتاب کجا



اگر به زلف دراز تو دست ما نرسد


گناه بخت پریشان و دست کوته ماست


اگر من نمیتوانم اسیر دام گیسویت شوم به خاطر بی عرضگی خودم است و الا تو کسی هستی که دام گیسویت را همه جام گسترانیده ای و مترصد نشسته ای تا من به دامت بیفتم.



به حاجب در خلوت سرای خاص بگو


فلان ز گوشه نشینان خاک درگه ماست


به نگهبان در کویت سفارش مرا بکن



به صورت از نظر ما اگر چه محجوب است


همیشه در نظر خاطر مرفه ماست


این بیت ادامه بیت قبل است


به نگهبان بگو درست است که در ظاهر ما را نمیبیند ولی همیشه در خاطر ما جا دارد و این به خاطر این است که او هم همیشه به یاد ماست . همانطور که در بیت اول همین شعر بیان شده است . واذکرونی اذکرکم



اگر به سالی حافظ دری زند بگشای


که سال​هاست که مشتاق روی چون مه ماست


این بیت هم ادامه دو بیت قبل است


که باز هم میگوید سفارش حافظ را بکن و بگو اگر حافظ تقاضای ملاقات داشت اجازه اش ده که سالهاست در این را مدامت میکند.


مهمل جانان ببوس آنگه به زاری عرضه دار


کز فراقت سوختم ای مهربان فریاد رس

غزل 2

صلاح کار کـجا و مـن خراب کـجا
بـبین تـفاوت ره از کجاست تا به کجا


اشاره به وسعت دید کم و کوته بینی ما در مقابل حکمت بالغه الهی است



دلـم ز صومعه بگرفت و خرقـه سالوس
کـجاسـت دیر مغان و شراب ناب کجا


دلم از ریاکاری گرفته


شرابی میخواهم تا از شر مردم خلاص شوم و دیگر به آنها فکر نکنم تا شاید عملی خالص انجام دهم که فقط برای او باشد. همانطور که در جای دیگر میفرماید


شراب تلخ میخواهم که مردافکن بود زورش


که تا یک دم بیاسایم ز دنیا و شرو شورش


چـه نسبت است به رندی صلاح و تقوا را
سـماع وعـظ کـجا نغمـه رباب کجا


کسی که عاشق شد دیگر در بند مردم و رسم و رسومات نیست و فقط اعمالش را یک نفر باید بپسندد


ز روی دوست دل دشمـنان چـه دریابد
چراغ مرده کـجا شمـع آفـتاب کـجا


دشمنان و معاندان قدرت فهم و درک زیبایی جمال دوست را ندارند که ختم الله علی قلوبهم


چو کحل بینش ما خاک آستان شماست
کـجا رویم بـفرما از این جـناب کـجا


خاک آستان شما طوطیای چشم ماست ، حال شما بفرمایید که کجا باید برویم؟


مبین به سیب زنخدان که چاه در راه است
کـجا همی‌روی ای دل بدین شتاب کجا


فریب زیبایی زنخدان(چانه) را مخور که مثل سیب درخشان است که برای رسیدن به آن باید از چاه زنخدان (گودی بین چانه و لب)بگذری . اشاره ایست به سختی های راه عشق


که عشق آسان نمود اول ولی افتاد مشکلها


بـشد کـه یاد خوشش باد روزگار وصال
خود آن کرشمه کجا رفت و آن عتاب کجا


یادش به خیر روزگار وصال ، یاد ناز و کرشمه و عتاب یار به خیر.


قرار و خواب ز حافظ طمع مدار ای دوست
قرار چیسـت صبوری کدام و خواب کـجا


ما زنده به آنیم که آرام نگیریم


در راه عشق خواب و خوراک معنا ندارد


غزل 12

ای فروغ ماه حسن از روی رخشان شما


آب روی خوبی از چاه زنخدان شما


زنخدان به معنای چانه است و چاه زنخدان گودی بین چانه و دهان است که زیبایی خاصی به جلوه میدهد


ای کسی که زیبایی از شما است و آب حیاتی که میگویند سرچشمه بقا ست از چاه زنخدان شما بیرون میآید


امام هادی در زیارت جامعه کبیره میفرماید:


ان ذکر الخیر کنتم اوله و آخره و معدنه و ...


اگر نامی از خیر برده شود شما اول و آخر و معدن آن خوبی هستید


و معنای الحمد لله رب العالمین نیز همین است



عزم دیدار تو دارد جان بر لب آمده


بازگردد یا برآید چیست فرمان شما


شرح شوق و هجر عاشق است و میگوید اگر روی زیبای شما را نبینم جانم که از شدت فراغ بر لب آمده بیرون میآید و قالب تهی میکنم.



کس به دور نرگست طرفی نبست از عافیت


به که نفروشند مستوری به مستان شما


کسی در مقابل حسن شما نمیتواند عرض اندام کند



بخت خواب آلود ما بیدار خواهد شد


زان که زد بر دیده آبی روی رخشان شما


روی شما مانند آب حیاتی است که هر خوابی را بیدار میکند و هر مرده ای را زنده .



با صبا همراه بفرست از رخت گلدسته​ای


بو که بویی بشنویم از خاک بستان شما


بو که : باشد که



عمرتان باد و مراد ای ساقیان بزم جم


گر چه جام ما نشد پرمی به دوران شما


خدا شما را عمر دهد گر چه کام ما بر نیامد.


هر چه از دوست رسد خوش است چه خوب و چه بد



دل خرابی می​کند دلدار را آگه کنید


زینهار ای دوستان جان من و جان شما


دل هوای معشوق کرده است و اگر دیدارش میسر نشود جانم به لب میآید



کی دهد دست این غرض یا رب که همدستان شوند


خاطر مجموع ما زلف پریشان شما


خاطر مجموع(آرام و ساکن) با زلف پریشان هیچ وقت یکجا جمع نمیشود چون زلف معشوق نماد تشویش خاطر و پریشانی است.



دور دار از خاک و خون دامن چو بر ما بگذری


کاندر این ره کشته بسیارند قربان شما


را عشق شما راهی است پر خطر که جز با خون دادن و سختی کشیدن نمیتوان آن را پیمود



ای صبا با ساکنان شهر یزد از ما بگو


کای سر حق ناشناسان گوی چوگان شما


د رمدح مردم یزد



گر چه دوریم از بساط قرب همت دور نیست


بنده شاه شماییم و ثناخوان شما


بنده و شاعر شاه شما مردم یزدیم هر چند که از شما دوریم



ای شهنشاه بلنداختر خدا را همتی


تا ببوسم همچو اختر خاک ایوان شما


ای کسی که هر کس خاک بوس آستان شما شود همچو اختر و ستاره اوج میگیرد و بالا میرود



می​کند حافظ دعایی بشنو آمینی بگو


روزی ما باد لعل شکرافشان شما


زیرکی شاعر است که قولی از معشوق میگیرد که با داب و روش او مخالف است.

غزل 22

چو بشنوی سخن اهل دل مگو که خطاست


سخن شناس نه​ای جان من خطا این جاست


مفهوم : اگر اهل مقامات و کرامات معنوی نیستید ، لا اقل انکار آن مقامات را نکنید که حضرت امام فرمودند این کار باعث میشود قلب انسان بمیرد



سرم به دنیی و عقبی فرو نمی​آید


تبارک الله از این فتنه​ها که در سر ماست



در اندرون من خسته دل ندانم کیست


که من خموشم و او در فغان و در غوغاست


منظور از این منادی که در اندرون دل ما ندا میدهد همان است که در قرآن میگوییم ربنا اننا سمعنا منادیا ینادی للایمان ان ءامنو بربکم فآمنا


که این منادی دائما در حال ندا دادن است اما گوشهایمان کر است و ...



دلم ز پرده برون شد کجایی ای مطرب


بنال هان که از این پرده کار ما به نواست


منظور از پرده ، موسیقی است یعنی دل من کوک هماهنگی ندارد و خراب است



مرا به کار جهان هرگز التفات نبود


رخ تو در نظر من چنین خوشش آراست


به جهان خرم از آنم که جهان خرم از اوست


عاشقم بر همه عالم که جهان خرم از اوست



نخفته​ام ز خیالی که می​پزد دل من


خمار صدشبه دارم شرابخانه کجاست


خمار صد شبه دارم یعنی مدتها است که منتظر شراب حقیقی ام که غافل از دنیا و شر و شورش شوم



چنین که صومعه آلوده شد ز خون دلم


گرم به باده بشویید حق به دست شماست



از آن به دیر مغانم عزیز می​دارند


که آتشی که نمیرد همیشه در دل ماست


در دیر مغان آتش میپرستند و حافظ میگوید آتشی که هرگز خاموش نمی شود آتش عشق من است.



چه ساز بود که در پرده می​زد آن مطرب


که رفت عمر و هنوزم دماغ پر ز هواست


هر کس به ذات الهی متصل شود باقی میماند چون والله خیر و ابقی



ندای عشق تو دیشب در اندرون دادند


فضای سینه حافظ هنوز پر ز صداست


ندای عشق تو باقی است جون که از دیشب تا به حال هنوز صدایش از سینه من بیرون نرفته